Esther Goedegebuure over haar boek Moeders: ‘Herkenning kan zo troostend zijn’

Esther, ik ben zelf ook moeder, dit boek was een feest der herkenning. Mijn dank is groot.

“Ja? Dat vind ik echt heel leuk om te horen, want dat is precies wat ik met het boek hoop te bereiken. Identificatie. Het kan troostend of geruststellend werken als je iets leest en denkt: hé, dat heb ik ook. Daar kun je echt van opknappen. Als vrouwen zich herkennen in mijn woorden, word ik heel gelukkig.”

Even terug naar het begin: hoe is het idee voor Moeders ontstaan?

“Het begon toen ik voor het Volkskrant Magazine een artikel schreef over mijn oudste zoon die uit huis ging. Dat vond ik heel heftig. Ik bedoel, ik was heel blij dat hij zijn eigen avontuur aanging, maar tegelijkertijd dacht ik: oh jee, mijn kinderen zitten heel dicht op elkaar, binnen de kortste keren is het hele huis leeg.”

Ja. En daar zit je dan, in je empty nest.

“Ja. Ik heb een goed huwelijk, daar gaat het niet om, maar de dynamiek van een gezin is zo bepalend voor je ritme, en voor hoe je je voelt. Ik merkte dat daar weinig over te lezen was. Het leek een beetje een stilgezwegen emotie. Alsof het niet sexy is voor vrouwen met een carrière en de wens ook nog een beetje inhoudelijk te zijn, om dat gevoel te hebben. Ik had behoefte aan rehabilitatie van die emotie.”

En? Lukte dat?

“Er kwamen zo ontzettend veel reacties op dat stuk. Het bleek echt een weggemoffeld gevoel. En een empty nest is maar één onderdeel van het moederschap, hè. Er zijn zoveel facetten waar je op een opvoedkundige manier over wil lezen, maar ik wilde weten: wat doet het met je identiteit? Hoe bepaalt het moederschap hoe je in het leven staat, wat doet dat met jou als persoon? Daarin zag ik ook dat we allemaal dezelfde dingen hebben. Dezelfde onzekerheden, struggles en ongemakken. Ik denk dat vooral daar waar het schuurt en wringt, het fijn is om verhalen van anderen te lezen en te beseffen: ik ben niet de enige.”

Dat is een belangrijk besef he? Dat je niet de enige bent die faalt. Want waarom willen we toch allemaal een perfecte moeder zijn?

“We willen álles eigenlijk goed doen. Toen ik van de middelbare school kwam en ging studeren, behoorde ik tot de eerste generatie vrouwen die zich ervan bewust was dat ze veel meer kunnen dan het zijn van ‘vrouw van’ of ‘moeder van’. We konden heel veel rollen pakken, ook die van moeder, en het was vanzelfsprekend dat we dat gingen doen. De lat is op al die vlakken hoog komen te liggen. En als het niet gaat, ga je lezen, een cursus volgen of hulp inschakelen - in elk geval zo veel mogelijk groeien. Terwijl de generatie van onze ouders al blij was met een diploma.”

Dat is nu wel anders geworden, bedoel je?

“Wij willen dat onze kinderen gelukkig worden, en dat het uitgebalanceerde mensen zijn. Wij voelen ons heel verantwoordelijk voor het geluk van onze kinderen, en als dat niet een twee drie lukt, komt dat schuldgevoel naar boven, of een gevoel van paniek. Het moet anders, het moet beter. En dat vind ik ook goed, dat er veel meer aandacht is om naar elkaar te kijken en te luisteren, dat er meer intimiteit en verbinding is, maar door die extra reeks van verlangens en verwachtingen toe te voegen aan het ouderschap, is het risico dat je faalt veel groter.:

‘Het enige wat helpt, is acceptatie. Soms is het wat het is. Dat kunnen aannemen, dat zou ik moeders gunnen’, zegt ervaringsdeskundige Mariëlle Beckers in je boek. Namens alle falende moeders: Esther, hoe krijgen we dat voor elkaar?

‘Door met meer mildheid naar onszelf en elkaar te kijken. We maken het onszelf veel te ingewikkeld. Ik sprak ook met therapeut Roefke Carmiggelt, van 83 jaar. Zij zegt: ‘De ouders van nu zijn echt van die curlingouders. Ze beschermen hun kinderen tegen verdriet en pijn, omdat we er zo op gefocust zijn dat ze gelukkig moeten zijn. Maar is dat goed voor je kind?’ En tegelijkertijd zei ze dat ze als moeder ook kapot ging als haar kind als enige niet werd uitgenodigd voor feestjes. Dat vind ik dus leuk. Je kunt misschien wel weten wat het juiste is, maar ernaar leven is nog niet zo eenvoudig. Anders zouden we er niet zo graag over lezen.”

Voor het boek sprak je onder anderen met Chantal Janzen (de bonusmoeder), Dieuwertje Blok (de luisterende moeder) en Sylvana Simons (de tevreden moeder). Is er een bepaald verhaal dat je bij is gebleven?

“Alle interviews waren leuk, maar het gesprek met Romana Vrede maakte diepe indruk. Zij heeft een kind met een verstandelijke beperking en zal alle hoogtepunten van een kind waar je normaalgesproken naar uitkijkt, zoals een diploma, rijbewijs of eerste verkering, nooit meemaken. Zij voelt zich daardoor buitengesloten, zoals vrouwen zonder kinderen dat ook kunnen hebben. Dat was wel een nederige ontmoeting.”

Ik zit me af te vragen: hebben vaders dit eigenlijk ook? Dat streven naar perfectie?

“Ik ga een vaderboek schrijven, wist je dat? Ik heb er net voor getekend. Dat is echt heel fascinerend, want die moeten van ver komen. Van de vaders van nu wordt veel meer verwacht: ze moeten betrokken zijn, hun zachte kant laten zien en emotioneel in contact staan met hun kind - terwijl ze zelf vaders hadden die afwezig en afstandelijk waren. Daar is veel in gebeurd, en daarom vind ik het heel leuk om die gesprekken te gaan hebben. En ja, het is inderdaad heel anders dan bij moeders. Als je kind ongelukkig is, kun je zelf amper gelukkig zijn. Mannen kunnen zich beter loskoppelen van die intense verantwoordelijkheid. Die kunnen eerder zeggen: ik doe wat ik kan.”

Foto auteur: Brenda van Leeuwen