Loiza Lamers over haar boek, het verlaten van ‘Expeditie Robinson’ en haar vriend Jelle

Laten we beginnen bij je boek, Loiza, wat kunnen lezers verwachten?

“Een open en eerlijk verhaal, waarin mijn moeder en ik vertellen over de transitie die wij als gezin doormaakten toen ik er als kind achter kwam dat het lichaam waarin ik was geboren, niet bij mij paste. Voordat het boek was verschenen, hoorden we heel vaak: ‘Jullie hebben het zo goed gedaan, wat zijn jullie een sterk gezin’, maar ook wij hebben dingen verkeerd gedaan. Voor ons was het óók een struggle. Door dat te laten zien, brengen we hopelijk herkenning, en in sommige huishoudens misschien zelfs een handvat."

Hoe zijn de reacties tot nu toe?

“Waanzinnig. Wat we vaak horen is dat de opbouw heel prettig is. Het idee van een boek is ontstaan door de hoeveelheid vragen die zowel mijn familie als ik dagelijks van mensen kregen. Van die vragen hebben we hoofdstukken gemaakt. Ieder hoofdstuk begint met een vraag, en eindigt met een antwoord van ons. Verder krijgen we vaak terug dat mensen het een heel eerlijk en universeel boek vinden. En dat ze echt de urgentie van het onderwerp voelen. Een mooier compliment kun je niet krijgen, toch?”

Hoe is dat, een boek samen met je moeder maken? Vlieg je elkaar dan regelmatig in de haren?

“Nee, eigenlijk helemaal niet. Juist eerder dat we soms van elkaar dachten: jeetje, dat je dit zo intens hebt beleefd. Het scheelt natuurlijk dat we het niet zelf hebben geschreven. Dat deed een ghostwriter. Die deed om en om sessies met ons. En ééntje samen. Dat was heel bijzonder. Net als dat we ineens samen shoots deden, dat is normaal gesproken toch een beetje míjn wereld. Echt een cadeautje om dat nu allemaal samen te doen.”

Heb je nooit overwogen om het boek zelf te schrijven?

“Nee, dat was een héél warrig boek geworden.”

Eerder dan je boek verscheen de documentaire Altijd al Loiza. Waarom koos je ervoor beide te maken?

“De documentaire gaat vooral over mij, en over hoe ik nu in het leven sta, terwijl het boek vooral over vroeger en mijn familie gaat. Het boek is een mooie, ongeplande aanvulling op de documentaire geworden, waarin nog wat meer de diepte in wordt gegaan.”

Met het laten horen van je verhaal, hoop je een steentje bij te dragen aan de taboedoorbreking rondom transgenders. Zie je al een positieve verschuiving?

“Dat vind ik altijd een lastige vraag. Er zijn hier - voor zover ik weet - geen cijfers over, en als die er al zijn, weet ik niet of die accuraat zijn. Maar: het gesprek is er veel meer. Het begrip transgender is al zoveel bekender dan een paar jaar geleden, dus wat dat betreft zie ik wel een positieve verschuiving. Maar het blijft lastig, want tegelijkertijd vind ik de maatschappij ook heel gespannen, met alles wat je fout kunt zeggen en fout kunt doen. Dus we zijn er nog lang niet.”

Begrijp je dat er ook mensen zijn die mopperen? Over genderneutrale wc’s en het feit dat ze op stations geen ‘beste mensen’ meer mogen zeggen?

“Ja, dat begrijp ik heel goed. Er komt momenteel heel veel op je af als mens, als burger. Dan is er weer een nieuwe stroming, dan wordt er wéér een letter toegevoegd aan het lgbtqia+ rijtje. Het feit dat dit onderwerp eigenlijk geen onderwerp meer zou moeten zijn, betekent niet dat we mogen verwachten dat dat van de één op de andere dag zo is. Ieder mens heeft een eigen jeugd gehad, een eigen geschiedenis, waardoor veranderingen en acceptatie soms tijd kosten. Die tijd moeten mensen krijgen.”

En in de tussentijd?

“Moeten we het gesprek rustig blijven aangaan, en ons uiterste best doen om elkaar te begrijpen, te respecteren en te accepteren. Dus fakkel iemand vooral niet meteen af als diegene een verkeerde benaming gebruikt terwijl diegene respectvol het gesprek aangaat. Want op die manier wordt men bang dat je niets meer kunt zeggen en niets meer goed kunt doen. Maar het blijft een lastig onderwerp, want er is veel discriminatie en het is lastig om de grens op te zoeken van wat acceptabel is en wat niet.”

Door naar het volgende hoogtepunt: je vond dit jaar ook Jelle. Hoe gaat het met jullie? Is het al huisje, boompje, beestje en ruzie over vieze sokken?”

“Haha, nee. Het gaat heel erg goed. We wonen voorlopig nog niet samen, maar het is heel fijn en we zien wel wanneer de dingen komen. Met kerst zijn we bij elkaar. Eerste Kerstdag bij mijn ouders, Tweede Kerstdag bij die van hem. En met kerstavond zijn we met vrienden, dus dat het een gezellige kerst wordt, is zeker.”

Je verwijderde Twitter omdat je daar te veel bagger over je heen kreeg, heeft Jelle daar nu ook mee te maken?

“Ja, hij krijgt wel eens een DM (direct message) met daarin een ongezellige tekst. Dat was precies waar ik van tevoren bang voor was. Dat als ik een vriend zou krijgen, hij ook de nadelen van mijn rugzakje zou ervaren. Dat wil je gewoon niet, want je houdt van iemand. Het voelde ook weer een beetje zoals vroeger. Toen dacht ik altijd: mij mogen jullie pakken, maar blijf uit de buurt van mijn broertje, zusje en ouders. Maar Jelle gaat er heel goed mee om. Hij zegt: “Ik geef om jou, wat de rest zegt, I don’t care.""

Het is mooi hoe zelfverzekerd je dat zegt: mij mogen jullie pakken. Je bent sowieso wel zelfverzekerd, hè?

“Ik denk dat dat komt doordat ik op hele jonge leeftijd al heel belangrijke keuzes heb moeten maken die me wat sneller volwassen hebben gemaakt en me sneller stabieler in mijn schoenen hebben doen staan. Het nadeel daarvan is dat ik nu, op mijn 26ste, altijd bewust ben van de dag van morgen. Daar denk ik cónstant over na. Dat zou van mij wel wat minder mogen, de boel iets meer de boel laten, maar ja - dat hoort er nou eenmaal bij. Denk ik.”

Dan, Expeditie Robinson. Je lijkt over alles makkelijk te praten, maar over het verlaten van de Expeditie liet je tot nu toe weinig los. Waarom is dat?

“Klopt. Ik ben altijd heel open en eerlijk over alles, maar bepaalde dingen wil je gewoon voor jezelf houden. Het was helemaal niks heftigs, maar mijn medisch dossier, dat is gewoon van mij. Ik ben inmiddels ook weer helemaal de oude. Kort gezegd was de combinatie weinig eten, slecht slapen, pittige proeven en een hele zware omgeving funest. Mijn lichaam was gewoon op en het was niet verantwoord om door te gaan. Meer was het niet.”

Zijn er hoogtepunten die we over het hoofd zien?

“Misschien mijn allereerste presentatieklus, samen met Rijk Hofman. Dat was heel bijzonder en spannend, maar bovenal een echte mijlpaal. Singletown komt in januari op tv bij Discovery+ en het presenteren ervan smaakte echt naar meer. Zo samen drie weken lang op een set staan, dat is wel echt uniek.”

Bij een terugblik horen ook dieptepunten. Wat zijn die van jou?

“Even afkloppen, maar echte dieptepunten… nee, die heb ik eigenlijk niet gehad.”

En goede voornemens?

“Daar doe ik niet aan, want na twee weken hang ik die toch weer in de wilgen, haha.”

Wensen dan?

“Ik hoop echt verder te gaan met presenteren, want dat vond ik waanzinnig leuk. Verder hoop ik dat iedereen waar ik van houd gezond blijft en dat ik ze nog heel lang bij me mag houden. Super cliché hè? Maar ja - het is wel echt zo.”

Loiza’s

… favoriete boek: “De edele kunst van not giving a f*ck. Dat boek las ik in het vliegtuig onderweg naar de Expeditie en vond ik echt een topper.”

... boek dat ze nog wil lezen: “Oei, eerlijk is eerlijk: ik ben zo met mijn mijn eigen boek bezig geweest, dat ik überhaupt nu pas weer kan nadenken over het oppakken van een ander boek. Kom ik in het nieuwe jaar op terug, goed?”