Remona de Hond-Fransen over haar overleden man Marc de Hond: ‘Later besefte ik hoe sterk en moedig hij afscheid nam’

Ik vond het een indrukwekkend boek. Hoe was het voor je om na dit allemaal meegemaakt te hebben, het ook nog eens op te schrijven?

“Het is erg helend geweest. Ik heb heel bewust alles herbeleefd en weer doorvoeld, dus het was zeker niet makkelijk. Maar op de momenten dat ik het zwaar had, wist ik ook dat het goed voor me was. Tijdens het herlezen van het manuscript, moest ik telkens bij dezelfde stukken huilen. Het verdriet wordt niet minder, en dat hoeft ook niet. Ik vind het fijn dat het nu op papier staat.”

Waarom wilde je dit verhaal graag opschrijven?

"Daar had ik meerdere redenen voor. Eén van de belangrijkste dingen is dat ik me een paar maanden na het overlijden van Marc pas realiseerde hoe sterk en moedig hij afscheid heeft genomen van het leven en van ons. Toen ik er middenin zat, dacht ik dat iedereen op zijn manier afscheid nam, dat het normaal was. Later besefte ik hoe krachtig, mooi en bijzonder het was. Zijn manier gaf mij een vliegende start. Ik zou graag willen dat mensen inzien hoe waardevol de manier van afscheid nemen kan zijn voor de nabestaanden. Al begrijp ik ook goed dat als je doodgaat, je niet de kracht hebt om daar aan te denken.

Daarnaast schreef ik het voor onze kinderen Livia en James. Zij zijn nu nog zo klein en hebben geen idee waar ik doorheen ga.”

Tijdens het lezen, dacht ik inderdaad vaak dat het bewonderenswaardig is hoe Marc met zijn ziekte en dood omging. Een arts die hem behandelde, vertelde jullie dat ook. Hoe komt dat denk je, zit dat ‘gewoon’ in iemand?

"Marc en zijn familie hebben veel meegemaakt. Zijn moeder is ook jong overleden, en Marc heeft zijn leven lang van zijn vader en familie gehoord hoe krachtig zij destijds was. Zijn moeder was dertig en had ook twee kinderen van drie en één toen ze overleed, precies dezelfde leeftijd als Livia en James waren toen Marc afscheid nam. Hij zag zijn moeder als voorbeeld en heeft veel aan haar gedacht. Ik denk dat hij daar kracht uit heeft gehaald.”

Je leest nergens in het boek: ‘Waarom wij?’, terwijl dat ook een begrijpelijke reactie zou zijn.

“Klopt, dat zei Marc nooit. Hij zei wel eens dat het leven nou eenmaal oneerlijk is, en dat sommige mensen ‘pech’ hebben. Dat is ook mijn enige verklaring: sommige mensen hebben pech, andere mensen hebben geluk. Dat hoort bij het leven. Het klinkt simpel, maar ik vind het ook fijn om het op die manier aan de kinderen uit te leggen en lichter te maken - en voor mezelf eigenlijk ook.”

Wat mooi. In het boek lees je ook hoe dapper jij ermee omgaat. Hoe je zelf alle gevoelens en emoties doorvoelt, hoe je je kinderen daarmee helpt en alles er laat zijn. Dat is niet vanzelfsprekend.

“Nee hè. Ik heb dat wel moeten leren. Ik heb geen hele erge dingen meegemaakt vroeger, dus wat dat betreft heb ik het niet kunnen oefenen. Maar ik heb veel met Marc gesproken tijdens zijn laatste weken. Hij sprak een mooie zin naar mij uit: ‘Laat je tranen vloeien tot een vijver en ga daar in de winter op schaatsen’. Op het moment zelf dacht ik alleen: mooie zin. Later, toen ik huilend op de bank zat, begreep ik die zin pas echt. Ik realiseerde me dat alles er mocht zijn. Ik kan in de middag iets leuks doen, én ’s avonds huilend op de bank zitten, en dat is allemaal goed.”

Het verhaal begint meteen heftig, met Marcs ziekte en daaropvolgend zijn dood. Je vertelt daarna ook over je miskraam en een voorstadium van baarmoederhalskanker. Het klinkt als een intens leven dat je al op jonge leeftijd achter de rug hebt.

"Ik snap dat het heftig overkomt, maar zo hebben wij dat gelukkig niet ervaren. Ik wilde die stukken er ook per se in verwerken, omdat er zoveel mensen zijn die dit meemaken en er weinig over wordt gepraat. Ik vind het belangrijk om dingen te delen die wij mensen meemaken, maar die we van elkaar vaak niet weten.”

Je bent inderdaad open in het boek. Vond je het spannend om uit te brengen?

“Ik vond het wel spannend, maar ik heb dit boek ook op de kracht van Marc geschreven. En - nu ga ik weer zeggen wat hij mij vertelde - Marc heeft zelf ook een zeer open boek geschreven, Licht in de tunnel, waar een scène in zit waarin we voor de laatste keer seks hebben. Ik dacht eerst: moet dit er echt in? Daar moest ik even over nadenken. Marc zei toen dat we niets hadden waar we ons voor hoeven te schamen, dat het ons verhaal is en dit er ook bij hoort. Toen dacht ik: ja, je hebt eigenlijk helemaal gelijk. Dat heb ik met dit boek ook. Het is mijn verhaal, mensen kunnen er iets vinden vinden, natuurlijk vind ik dat spannend, maar er zit niets in waarvoor ik me hoef te schamen.”

In tegendeel.

Deze vraag klinkt cru, maar na zo’n heftige ziekteperiode komt er ook meer tijd en ruimte vrij, toch?

“Zeker, daar heb ik het ook met Marc over gehad. Toen hij een paar dagen in het ziekenhuis was, zei hij tegen mij: ‘Je ziet nu zelf toch ook dat jij het thuis makkelijker hebt nu je niet voor mij hoeft te zorgen.’ Daarmee wilde hij aangeven dat ik meer tijd en ruimte voor andere dingen zou hebben, als hij er niet meer was. Zo heb ik dat ook ervaren. Ik heb daarvan genoten en voelde me niet schuldig omdat ik wist dat hij het me enorm gunde.”

Wat me ook is bijgebleven, is dat je vertelt over hoe het leven nu soms moeilijker is zonder Marc dan in het begin, omdat je inmiddels zoveel keuzes alleen hebt gemaakt.

“Ja, mijn leven is steeds minder verbonden met hem. Soms is dat moeilijk, omdat ik zijn steun mis en hij in bepaalde dingen beter was dan ik. Knopen doorhakken bijvoorbeeld. In het begin voer ik nog op zijn kracht en op onze gesprekken, maar dat dooft op een gegeven moment uit. Als ik niet zo lekker in mijn vel zit, heb ik daar last van en mis ik hem erg.”

Ondanks het overlijden van Marc is 2020 geen mislukt jaar dat je snel wil vergeten.

“Klopt. Het was voor mij geen zwart jaar, omdat ik ook zoveel liefde heb gevoeld. Bij dit soort zware en verdrietige gebeurtenissen, voel je de liefde van je familie, schoonfamilie en vrienden misschien nog wel meer. Dat verbindt enorm.”

Foto auteur: Lelle Fotografie / Marielle van Opbergen